काठमाडौँ ।
आजको डिजिटल युगमा इन्टरनेट मानिसहरूको जीवनको एक अभिन्न अंग बनेको छ। मानिसहरूले अनलाइन कक्षा, डिजिटल सिकाइ, कार्यालयको काम, ओटीटी प्लेटफर्म, तथा सामाजिक सञ्जालका लागि इन्टरनेट प्रयोग गर्छन्। तर, सबैभन्दा ठूलो समस्या तब आउँछ जब हामी त्यस्तो ठाउँमा हुन्छौँ जहाँ मोबाइल डेटा वा इन्टरनेट काम गरिरहेको हुँदैन। यस्तो अवस्थामा, धेरै मानिसहरूले सार्वजनिक वाईफाई खोज्छन्।
सार्वजनिक वाईफाई भनेको के हो?
सार्वजनिक वाईफाई भनेको क्याफे, रेस्टुरेन्ट, विमानस्थल, होटल, तथा अन्य सार्वजनिक स्थानहरूमा निःशुल्क उपलब्ध हुने वायरलेस इन्टरनेट जडान हो। यसमा कुनै पासवर्ड प्रविष्ट गरेर वा कहिलेकाहीं बिना पासवर्ड नै इन्टरनेट जडान गर्न सकिन्छ।
सार्वजनिक वाईफाईका फाइदाहरू
- नि:शुल्क सुविधा – सार्वजनिक वाईफाई प्रयोग गर्दा अतिरिक्त शुल्क तिर्नु पर्दैन।
- सहज पहुँच – विमानस्थल, सपिङ मल, होटल, तथा सार्वजनिक स्थानहरूमा सजिलै जडान गर्न सकिन्छ।
- यात्राका लागि उपयोगी – यात्राको क्रममा मोबाइल डेटा कमजोर भएमा वाईफाई राम्रो विकल्प हुन सक्छ।
किन सार्वजनिक वाईफाई प्रयोग गर्नु खतरनाक छ?
- डाटा चोरीको जोखिम – ह्याकरहरूले सार्वजनिक वाईफाई मार्फत तपाईंको व्यक्तिगत वा वित्तीय विवरण चोरी गर्न सक्छन्।
- मालवेयर र भाइरस संक्रमण – ह्याकरहरूले मालवेयर तथा भाइरस फैलाएर तपाईंको उपकरणलाई नियन्त्रण गर्न सक्छन्।
- नक्कली वाईफाई जडान – साइबर अपराधीहरूले नक्कली वाईफाई नेटवर्क सेटअप गरेर प्रयोगकर्ताको गोप्य डेटा चोरी गर्न सक्छन्।
सबैभन्दा खतरनाक सार्वजनिक वाईफाई स्थानहरू
- क्याफे तथा रेस्टुरेन्ट – कमजोर सुरक्षा भएको वाईफाई प्रयोग गर्दा व्यक्तिगत जानकारी चोरी हुन सक्छ।
- सपिङ मल तथा खुद्रा पसलहरू – नि:शुल्क वाईफाईमार्फत ह्याकरहरूले बैंकिङ विवरण चोरी गर्न सक्छन्।
- विमानस्थल – ठूला भीडभाड भएका स्थानहरूमा नक्कली वाईफाई नेटवर्क बढी हुने सम्भावना रहन्छ।
- होटल तथा रिसोर्टहरू – कमजोर सुरक्षा भएका वाईफाई नेटवर्कमार्फत ह्याकरहरूले व्यक्तिगत डेटा चोरी गर्न सक्छन्।
सार्वजनिक वाईफाई प्रयोग गर्दा ध्यान दिनुपर्ने कुराहरू
- संवेदनशील अकाउन्टमा लगइन नगर्नुहोस् – बैंकिङ, सामाजिक सञ्जाल, वा व्यक्तिगत खाताहरूमा लगइन नगर्नुहोस्।
- एचटीटीपीएस सुरक्षित वेबसाइट मात्र खोल्नुहोस् – केवल सुरक्षित वेबसाइटहरू प्रयोग गर्नुहोस्।
- टू-फ्याक्टर अथेन्टिकेसन सक्रिय गर्नुहोस् – सुरक्षा बढाउन अतिरिक्त प्रमाणीकरण प्रयोग गर्नुहोस्।
- अटो-कनेक्ट फिचर बन्द गर्नुहोस् – अज्ञात नेटवर्कमा स्वचालित रूपमा जडान हुनबाट जोगिनुहोस्।
- एण्टि-भाइरस सफ्टवेयर अपडेट गर्नुहोस् – भाइरस तथा मालवेयरबाट जोगिन एन्टि-भाइरस सफ्टवेयर अपडेट गर्नुहोस्।
सार्वजनिक वाईफाईको सुरक्षित विकल्पहरू
- व्यक्तिगत मोबाइल हटस्पट – मोबाइल हटस्पट सार्वजनिक वाईफाईभन्दा सुरक्षित हुन्छ। डब्लूपीए२ वा डब्लूपीए३ सुरक्षा प्रयोग गरेर अनधिकृत पहुँचबाट बच्न सकिन्छ।
- यूएसबी टेथरिङ – मोबाइल इन्टरनेटलाई ल्यापटप वा अन्य उपकरणमा यूएसबी केबल मार्फत साझा गर्न सकिन्छ, जसले सार्वजनिक वाईफाईभन्दा सुरक्षित जडान प्रदान गर्छ।
निष्कर्ष
सार्वजनिक वाईफाई सुविधाजनक भए पनि यससँग धेरै सुरक्षा जोखिमहरू जोडिएका छन्। व्यक्तिगत डेटा सुरक्षित राख्न, अनलाइन बैंकिङ वा संवेदनशील जानकारी आदान-प्रदान गर्दा सार्वजनिक वाईफाई प्रयोग नगर्न सल्लाह दिइन्छ। यसको सट्टामा, व्यक्तिगत मोबाइल हटस्पट वा यूएसबी टेथरिङ जस्ता सुरक्षित विकल्पहरू प्रयोग गर्नु राम्रो हुन्छ।
