दाङ

घोराही उपमहानगरपालिका–५ धर्नाका नोमबहादुर केसीले दैनिक दुई सय लिटर दूध बेच्नुहुन्छ । उहाँ बिहानै गाउँबाट मोटरसाइकलमा दूधका क्यान झुन्ड्याएर घोराही बजारका विभिन्न ठाउँमा पुगेर दूध बेच्दै आउनुभएको छ । उहाँले विसं २०७१ बाट सुरु गरेको पशुपालन व्यवसायले राम्रो आम्दानी दिएको बताउनुभयो । केसीकोे मालति बहुउद्देश्यीय पशु तथा कृषि फार्म छ ।

विसं २०७१ अघि दुईवटा भैँसीपालन गरेर पनि उहाँले साइकलबाट दूध बेचेको अनुभव सुनाउनुभयो । पैतालीस वर्षीय केसी तीन वर्ष घरको कमजोर आर्थिक अवस्था सुधार्ने विचारले मलेसिया रोजगारीका लागि जानुभयो । मेलेसियाबाट फेर्केपछि फेरि उहाँ रोजगारीकै लागि भारत पनि जानुभयो । त्यहाँ पनि उहाँले सोचे अनुसारको कमाउन सक्नुभएन । त्यसकारण उहाँसँग वैदेशिक रोजगारीका क्रममा कैयौँ दुःख झेलेको अनुभव छ ।

“विदेशमा गरिने परिश्रम नेपालमा गर्न सके सफलता प्राप्त गर्न गाह्रो छैन”, उहाँले भन्नुभयो, “विदेशमा १८ घण्टा काम गर्छौँ, कमाइ भएको देख्छौँ, तर स्वदेशमा काम आठ घण्टा पनि गर्दैनौँ कमाइ धेरै खोज्छौँ, अनि जति कमाए पनि कमै देख्छौँ ।” केसीले स्वदेशमै केही गर्नुपर्छ भनेर थालेको पशुपालन व्यवसायले आम्दानीसँगै तीन÷चार स्थानीय युवालाई रोजगारी दिनुभएको छ ।

आफनो फार्मबाट दैनिक ३० लिटर र बाँकी गाउँका अन्य किसानबाट दुध खरिद गरी बिक्री गर्नुहुन्छ । उहाँको फार्ममा १८ भैँसी र तिनका पाडापाडी छन् । उहाँले केही दूध डेरी पसल र होटलमा दिनुहुन्छ भने बाँकी घरघरमा पु¥याएर फुटकर बेच्नुहुन्छ ।

केसी आफ्नो घरबाट निस्केपछि बाटोका चोकचोकमा किसानबाट दूध सङ्कलन गर्दै अघि बढ्नुहुन्छ । “बिहान ३ बजे उठेर भैँसीको स्याहारसुसार गरेर अँध्यारै घरबाट निस्कन्छु, बिहान ९.३० बजेसम्म दूध बेचेर सक्छु”, उहाँले भन्नुभयो । उहाँलाइृ भैँसी र तिनका पाडापाडीको स्याहारसुसार गर्ने, दुहुने र आहारा तयार गर्ने काम गर्नुपर्छ । बिहान ५ बज्दा केसी दूध बोकेर हिँड्नुहुन्छ । घरका अन्य सदस्यले पनि सहयोग गर्ने गरेको उहाँले बताउनुभयो ।

यही कामबाट आफूले मासिक रु दुई लाखसम्म आम्दानी गर्ने गरेको बताउनुभयो । उहाँले प्रतिलिटर रु एक सयमा दूध बेच्ने गर्नुभएको छ । केसीले आफनै जग्गामा मौसमअनुसार घाँस लगाउनुहुन्छ । उहाँले पराल र भूस पनि आफ्नै जग्गाबाट उत्पादन गर्नुहुन्छ । मोटरसाइकलमा दूधका क्यान बोकेर हिँड्दा ट्राफिक प्रहरीले समाउने गरेको उहाँले बताउनुभयो ।

उहाँले भन्नुभयोे, “धेरै पटक जरिवाना तिरेको छु, मोटरसाइकलमा यसरी बोक्ने होइन, गाडी किन्न भन्छन् ।” तत्काल गाडी किन्न नसक्ने हँुदा समस्या भएको उहाँले बताउनुभयो । किसानप्रति सम्मानको व्यवहार नभएका कारणले पनि युवा कृषिमा आकर्षित हुन नसकेको उहाँको भनाइ छ ।

उहाँले हालसम्म कतैबाट अनुदान नपाएको बताउनुभयो । राज्यले वास्तविक किसानको हितमा काम गर्ने नीतिका साथ पशुपालक किसानलाई सहुलियत दिनुपर्ने उहाँको धारणा छ । वास्तविक किसानले अझै पनि अनुदान पाउन नसक्ने समस्या कायम रहेको उहाँले बताउनुभयो । वैदेशिक रोजगारीबाट फर्केर कृषि क्षेत्रमा लागेका केसी उदाहरण पात्र मात्रै हुनुहुन्छ ।